27 mar 2013

EL LIBRO DE MONTES DE PEZÓS

Coberta del libro

Nel siglo XVIII, a Marina Real tia falta de madera pa construir barcos y dictáronse úas ordenanzas pal aumento y conservación dos montes. Cumplindo esas ordenanzas, os ministros de Marina tían que visitar os pueblos y reconocer os sitos señalados como dehesas reales, nos que nun se podían fer cortas y a unde tían qu’ir todos os anos os vecíos pa rozar, podar os árboles, cortar os mortos y plantar outros novos. Ademáis, as ordenanzas prohibían cortar árboles sin permiso y obligaban a os vecíos a plantar tres árboles por cada un que cortaban, entre outras muitas cousas.

Nel archivo del Conceyo de Pezós, consérvase un manuscrito titulado Libro que comprehende las dehessas reales, montes comunes y particulares de este concejo de Pezós. Año de 1748. Neste libro anotábanse as visitas que se fían cada ano á dehesa real y nel pódense ler tamén os autos que dictaban os distintos ministros de Marina.

A primeira anotación del libro é un auto de providencia fechado en Castropol el 7 de agosto de 1748, unde el ministro de Marina destinado nel Departamento del Ferrol, Joseph Antonio de Colosía Martínez y Noriega, informa a todos os vecíos de que deben cumplir as ordenanzas ou han a ser multados “rigurosamente”.


A Ema Grande

Según se le neste libro, a parroquia de Pezós tía entoncias 100 vecíos y correspondíayes plantar 300 carbayos al ano nel sito chamado Chao de Linares señalado como dehesa real “según tiene de circunferencia en el llano y sus vallados media legua y linda con el mojón del Valle de Hema, hacia el concejo de San Martín, en derechura a la capilla de San Isidro y de esta al mojón y marco de Turez, que se halla entre este concejo y el de Illano, por cima de las tierras de Braña Beya y encima de las labranzas de Lixóu y derecho a las peñas que se hallan en la inmediación de Linares y Argul”. Noutras anotacióis falan das visitas á dehesa real del Vale d’Ema y Valía Artosa, que ta entre Lixóu y Brañaveya. A ese sito hoi chámanye As Emas y os da zona distinguen A Ema Grande y A Ema Pequena.

Restos da capiya de San Isidro, xunto al castro del mismo nome

Pa nun aburrir, nun vou enrollarme muito, solo quero anotar delas cousas curiosas que se poden ler neste libro:  


  • Chamaban a os vecíos a conceyo aberto na “villa de Pesoz”, al salir da misa dominical, “al son de campana tañida”, y acordaban un día pa fer a visita anual á dehesa real. Tían qu’asistir todos obligatoriamente ou podían ser castigados coas “penas correspondientes”.  
  • Ademáis del xa citado, hai anotacióis d’outros dous ministros de Marina: Francisco Antonio de Rábago en 1766 y Modesto Martín Vegué en 1787.
  • El número d’árboles qu’había na dehesa real en 1787 y que nun se podían cortar era: "293 robles medianos, 549 nuevos y 65 inútiles; 696 castaños útiles, 724 medianos, 539 nuevos y 2839 inútiles;18 nogales útiles, 9 nuevos y 4 inútiles”.  
  • En 1787, Francisco Antonio Mera, vecín de Serán, pide permiso pa cortar cinco castañeiros que ye fían falta pa fer úa panera; y Andrés Fernández Villarmarzo, vecín de Sequeiros, tamén solicita autorización pa cortar madera pa reedificar un cuarto que ye caera. Déronyes permiso a os dous pa cortar hasta cinco castañeiros coa condición de que tían que plantar tres por cada un que cortasen.
  • En 1791, Lope Benito de Ron y Queipo de Llano é alcalde de Pezós y de Grandas de Salime a un tempo. 
  • A última anotación é del 3 de febreiro de 1843. Nesa fecha, os vecíos recontaron os carbayos y resultaron 500, plantaron 85 carbayos novos y dicen que nun plantaron outros árboles pola mala calidad del tarrén. 

A Ema Pequena

Si daquén quer saber máis del contenido d’este libro, que se poña en contacto comigo.

No hay comentarios: