Coberta del libro |
Nel siglo XVIII, a Marina Real tia falta
de madera pa construir barcos y dictáronse úas ordenanzas pal aumento y
conservación dos montes. Cumplindo esas ordenanzas, os ministros de Marina tían
que visitar os pueblos y reconocer os sitos señalados como dehesas reales, nos
que nun se podían fer cortas y a unde tían qu’ir todos os anos os vecíos pa
rozar, podar os árboles, cortar os mortos y plantar outros novos. Ademáis, as
ordenanzas prohibían cortar árboles sin permiso y obligaban a os vecíos a plantar
tres árboles por cada un que cortaban, entre outras muitas cousas.
Nel archivo del Conceyo de Pezós,
consérvase un manuscrito titulado Libro
que comprehende las dehessas reales, montes comunes y particulares de este
concejo de Pezós. Año de 1748. Neste libro anotábanse as visitas que se
fían cada ano á dehesa real y nel pódense ler tamén os autos que dictaban os distintos ministros de Marina.
A primeira anotación del libro é un auto de providencia fechado en Castropol
el 7 de agosto de 1748, unde el ministro de Marina destinado nel Departamento
del Ferrol, Joseph Antonio de Colosía Martínez y Noriega, informa a todos os
vecíos de que deben cumplir as ordenanzas ou han a ser multados
“rigurosamente”.
A Ema Grande |
Según se le neste libro, a parroquia de
Pezós tía entoncias 100 vecíos y correspondíayes plantar 300 carbayos al ano
nel sito chamado Chao de Linares señalado
como dehesa real “según tiene de circunferencia en el llano y sus vallados
media legua y linda con el mojón del Valle de Hema, hacia el concejo de San
Martín, en derechura a la capilla de San Isidro y de esta al mojón y marco de
Turez, que se halla entre este concejo y el de Illano, por cima de las tierras
de Braña Beya y encima de las labranzas de Lixóu y derecho a las peñas que se
hallan en la inmediación de Linares y Argul”. Noutras anotacióis falan das
visitas á dehesa real del Vale d’Ema y Valía Artosa, que ta entre Lixóu y
Brañaveya. A ese sito hoi chámanye As Emas y os da zona distinguen A Ema Grande
y A Ema Pequena.
Restos da capiya de San Isidro, xunto al castro del mismo nome |
Pa nun aburrir, nun vou enrollarme muito, solo quero anotar delas cousas curiosas que se poden ler neste libro:
- Chamaban a os vecíos a conceyo aberto na “villa de Pesoz”, al salir da misa dominical, “al son de campana tañida”, y acordaban un día pa fer a visita anual á dehesa real. Tían qu’asistir todos obligatoriamente ou podían ser castigados coas “penas correspondientes”.
- Ademáis del xa citado, hai anotacióis d’outros dous ministros de Marina: Francisco Antonio de Rábago en 1766 y Modesto Martín Vegué en 1787.
- El número d’árboles qu’había na dehesa real en 1787 y que nun se podían cortar era: "293 robles medianos, 549 nuevos y 65 inútiles; 696 castaños útiles, 724 medianos, 539 nuevos y 2839 inútiles;18 nogales útiles, 9 nuevos y 4 inútiles”.
- En 1787, Francisco Antonio Mera, vecín de Serán, pide permiso pa cortar cinco castañeiros que ye fían falta pa fer úa panera; y Andrés Fernández Villarmarzo, vecín de Sequeiros, tamén solicita autorización pa cortar madera pa reedificar un cuarto que ye caera. Déronyes permiso a os dous pa cortar hasta cinco castañeiros coa condición de que tían que plantar tres por cada un que cortasen.
- En 1791, Lope Benito de Ron y Queipo de Llano é alcalde de Pezós y de Grandas de Salime a un tempo.
- A última anotación é del 3 de febreiro de 1843. Nesa fecha, os vecíos recontaron os carbayos y resultaron 500, plantaron 85 carbayos novos y dicen que nun plantaron outros árboles pola mala calidad del tarrén.
A Ema Pequena |
Si daquén quer saber máis del contenido
d’este libro, que se poña en contacto comigo.
No hay comentarios:
Publicar un comentario